Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Trwałość i siła stygmatu stołeczności Krakowa to przykład znaczenia dziedzictwa materialnego i niematerialnego jako czynnika rozwoju – pisze autor. – Tego niezwykłego zjawiska nie można oderwać od kontekstu politycznego. Relacja pomiędzy miastem a polityką to w przypadku Krakowa nie tylko funkcja polskiego losu! Kraków to także Europa Środka”.
Jak się ta zależność przekłada na konkret? Co dla Krakowa wynika z lekcji XX wieku (w tym niemieckiej okupacji) i z doświadczeń trzech dekad odrodzonego samorządu? Co się udało, a czego nam brakuje? Prof. Jacek Purchla jest świetnym znawcą nie tylko architektury i urbanistyki Krakowa minionych dwóch stuleci, ale też społecznego, ekonomicznego i politycznego kontekstu jego rozwoju. Pisze więc o narodzinach „Wielkiego Krakowa” i kształtowaniu się jego dzielnic, o wspomnianej tradycji stołeczności Krakowa i jego funkcjach metropolitalnych, o współczesnej kulturze pamięci, która jest dziś fundamentem naszego stosunku do przeszłości.
Ilustruje to krótki szkic o Wawelu jako „dziedzictwie kłopotliwym” i polu napięć. Najpierw był spór między konserwatorami austriackimi i polskimi na temat sposobu renowacji zamku po przejęciu go od wojska austriackiego: tylko konserwować czy rekonstruować? Potem wawelski pochówek marszałka Piłsudskiego i przeniesienie przez arcybiskupa Sapiehę jego trumny do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów wywołały kryzys w stosunkach państwo – Kościół. Lata wojny, gdy Krakauer Burg stał się rezydencją gubernatora Franka, pozostawiły trwały ślad w postaci okazałego budynku na miejscu dawnych kuchni królewskich (czy jednak słusznie postąpiono, zacierając ostatnio jego cechy charakterystyczne?). I wreszcie konflikt ostatni, związany z pogrzebem pary prezydenckiej, wciąż otwarty i sprawiający, że Wawel miast łączyć znów dzieli.
Na koniec wspomnę arcyciekawy artykuł o architekturze Trzeciej Rzeszy w Krakowie. Temat, który długo stanowił tabu, dotyczy nie tylko Wawelu, ale i np. domów mieszkalnych przy dzisiejszej ul. Królewskiej, rozmaitych ingerencji na Starym Mieście oraz projektu wielkiej dzielnicy rządowej na Dębnikach autorstwa Huberta Rittera. Dzięki znakomitym ilustracjom wszystko to – także modele owej dzielnicy – można zobaczyć. Polecam! ©℗
Jacek Purchla MIASTO I POLITYKA. PRZYPADKI KRAKOWA, Universitas, Kraków 2018, ss. 212 + 133 ilustracje
