Czy Europa się rozpadnie?

Premier Włoch Mario Monti – jeden z głównych graczy na unijnej szachownicy – ogłosił, że przyszłość widzi czarno: w najnowszym wydaniu tygodnika „Der Spiegel” Monti ostrzega, że Unii Europejskiej grozi rozpad.

06.08.2012

Czyta się kilka minut

Monti widzi „sygnały psychologicznego rozkładu Europy” i przestrzega, że jeśli euro stanie się czynnikiem destabilizującym, zagrożone będą „fundamenty projektu europejskiego”. Czas i miejsce publikacji sugerują, że adresatem tych słów jest „La Merkel” i jej „merkelizacja” (nowy czasownik, pojawił się we Włoszech) strategii antykryzysowej – w końcu w ostatnich tygodniach Monti sam ustawił się w roli głównego, obok prezydenta Francji, europejskiego adwersarza niemieckiej pani kanclerz.

Ale jeśli Monti chciał, by jego słowa zabrzmiały jak uderzenie pięścią w stół, to spóźnił się o wiele miesięcy. Oznaki psychologicznego rozkładu wspólnoty widać w Europie od dawna. Dziś należałoby już mówić o sygnałach rozkładu politycznego. Albo, ostrożniej, o sygnałach, że drogi europejskich polityków coraz bardziej się rozchodzą, a ludzie, w których rękach leży przyszłość Unii, mają coraz większy problem z ufaniem sobie nawzajem.

Przecież to także posunięcia Montiego z ostatnich tygodni sprawiają, że prezentujący się w roli Kasandry premier Włoch jest częścią problemu, który można określić jako polityczna fragmentaryzacja Europy. Miejsce wygasającego sojuszu niemiecko-francuskiego (przez dekady trafnie uznawanego za unijny „motor”) zajmują taktyczne sojusze, których uczestnicy – zwłaszcza Monti i prezydent Francji François Hollande (premier Hiszpanii Mariano Rajoy ciągle lawiruje między „osią” Paryż–Rzym i Berlinem) – mają na uwadze doraźną korzyść: dostęp do łatwego pieniądza. Nowy sojusz ma też (inaczej niż dawny niemiecko-francuski) silny element negatywny: jest wymierzony przeciw Niemcom, a jego celem jest zmuszenie Merkel do politycznego samobójstwa (czymże innym byłoby porzucenie przez nią swoich zasad, dla których tak cenią ją niemieccy wyborcy?).

W gruncie rzeczy przywódcy Francji i Włoch chcą, by walka z kryzysem została „zamerykanizowana”: Unia poszła śladem USA, gdzie bank centralny i Obama usiłują rozkręcać koniunkturę przez rzucanie na rynek coraz większej ilości pieniędzy – z umiarkowanym efektem. Monti i Hollande mówią otwarcie, że rolę „dostarczyciela” łatwego pieniądza w Unii powinien odgrywać Europejski Bank Centralny (przez kupowanie obligacji państw, które płacą za nie najwyższe odsetki; dziś to Hiszpania i Włochy, obok Grecji) i unijny fundusz ratunkowy, czyli tzw. Europejski Mechanizm Stabilizacyjny. Monti mówi otwarcie, że EMS powinien być bankiem i mieć nieograniczone możliwości kredytowania państw.

Na to zgody Niemiec nie będzie. Podobnie, jak nie ma w Europie żadnej finansowej „Wunderwaffe”: cudownego środka, który postawiłby kontynent na nogi. Na pewno nie będzie nim mnożenie nowych długów. Kryzys ma charakter strukturalny, jego przyczyną jest zła konstrukcja unii walutowej, połączona z błędami polityków, którzy zadłużali swe kraje – i jeśli teraz ktoś ma go zwalczyć, to nie żadna „ręka rynku” (nawet „ręka” Europejskiego Banku Centralnego), lecz unijni politycy: to ich odpowiedzialność.

Jak jednak mają oni zwalczyć kryzys, jeśli ich sporom towarzyszy coraz większy brak zaufania między głównymi aktorami? Tymczasem stara zasada – przypomina ją sędziwy politolog Michael Stürmer – mówi, że główną siłą każdej waluty jest zaufanie, jakim obdarzają ją ludzie; wszystko inne to tylko zadrukowany papier.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Dziennikarz, kierownik działów „Świat” i „Historia”. Ur. W 1967 r. W „Tygodniku” zaczął pisać jesienią 1989 r. (o rewolucji w NRD; początkowo pod pseudonimem), w redakcji od 1991 r. Specjalizuje się w tematyce niemieckiej. Autor książek: „Polacy i Niemcy, pół… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 33/2012