Chajei Sara

Księga Rodzaju 23, 1 - 25, 18

26.10.2010

Czyta się kilka minut

Umarła Sara. Komentatorzy powiadają, że zmarła nagle, dowiedziawszy się o ofierze i zapewne śmierci Izaaka. A powiedział jej o tym szatan, który mścił się na Abrahamie. Mąż przybył do jej łoża, aby "odbyć żałobę" i "opłakiwać ją" (23, 2). Potem kupił od Chetytów jaskinię Machpela w Hebronie i tam złożył jej ciało. Grób pramatki i praojców do dzisiaj tam się znajduje. Czegoś jednak istotnego brakuje. Nieobecny jest Izaak. Dlaczego? Jedni powiadają, że przeżył straszny wstrząs na górze Moria i nikt nie powiadomił go o śmierci matki, bo nie chciano go ostatecznie przybić żałobą. Kiedy wczytamy się głębiej w tekst biblijny, uderza jednak coś jeszcze. Dowiadujemy się z niego, że Abraham sam zszedł z góry do oczekujących go służących. Imię jego syna w tym miejscu nie zostało wymienione. Nie sposób sobie wyobrazić, że ojciec zapomniał o swoim dziedzicu czy też, że tak był zajęty swoimi myślami, iż ruszył do domu sam. Co więc stało się z przerażonym i oślepłym Izaakiem?

Dwie są interpretacje. Wedle jednej z nich udał się do jesziwy studiować Torę. Akademią miał kierować syn Adama Set. Ten, który pierwszy wzywał imię Boże. Druga interpretacja jest o wiele bardziej zaskakująca. Powiada się, że w istocie Izaak zmarł na kamieniu ofiarnym. Albo ojciec jednak go zabił, albo umarł przerażony na widok miecza Abrahama i głosu Boga. Umarł w wieku trzydziestu siedmiu lat, a na ołtarzu pozostały tylko jego popioły. Do tego faktu nawiązują modlitwy. Zatem co stało się z Izaakiem? Jeden z autorów midraszy powiada: Bóg zabrał go na trzy lata do Rajskiego Ogrodu. Obie interpretacje łączy przekonanie, że powstał z martwych albo powstał ze stanu całkowitego paraliżu i został sprowadzony do miejsca doskonałości i doskonalenia. Tam miał pogłębiać swoją wiedzę i tam też stać się istotą czystą. Być może na górze Moria po raz pierwszy dokonał się cud zmartwychwstania.

Izaak odnajduje się nagle. Jakby po latach wychynął z niebytu. Szedł wieczorem z pustyni i zobaczył na polu idące wielbłądy. Na jednym z nich jechała Rywka-Rebeka. Gdy go spostrzegła, zsiadła ze zwierzęcia. Służący Eliezer opowiedział Izaakowi wszystko, co się zdarzyło, a Izaak sprowadził ją do namiotu matki. Rywka stała się jego żoną i, jak powiada Biblia, dopiero "tak pocieszył się Izaak po śmierci swojej matki". Dopiero teraz dowiedział się o zgonie Sary i znalazł w żonie pocieszenie.

W jakim to miejscu Izaak napotyka swoją żonę? W Beer Lechai Roi, przy Studni Żyjącej. Raz już było to miejsce w Torze wzmiankowane. Odkryła je i nazwała tak Hagar, usunięta z domu pana swego przez nieprzyjazną jej Sarę. Miejsce to znaczące przez to, że tu objawił się jej anioł. Jest więc to miejsce prorokowania. Tu modlił się Izaak wieczorem. Z nim też jest powiązana wieczorna modlitwa Maariw. Miejsce to zresztą wybiera on na osiedlenie. Tam też urodzili mu się dwaj synowie.

Z Hagar mieszkał tam pierworodny syn Abrahama Izmael. Czyż nie jest tak, że Izaak osiadł w tym miejscu, by odnaleźć swego zagubionego brata i odbudować więzi rodzinne po tym, jak rozerwała je Sara? Wiemy z Tory, że gdy ich ojciec zmarł na stare lata, pochowali go wspólnie w jaskini Machpela, na polu Efrona. Od tego czasu zdaje się, że bracia przez czas pewien mieszkali razem.

Wiemy z dalszych czytań, że bliźniacy zrodzeni przez Rywkę byli sobie wyjątkowo wrodzy. Izaak nie chciał ich mimo to od siebie oddzielić. Żyli razem, każdy swoim życiem. Nie chciał żadnego z nich wyganiać, bo wiedział ze swego doświadczenia, jak straszne jest dzielić braci i jak trudno jest uleczyć, jednając rodzinę. Tym bardziej jest to ważne, bo nawet pobieżna lektura Biblii ukazuje nam, że wszystkie wielkie konflikty zaczynają się od bratobójstwa. To najpoważniejszy z grzechów o najstraszniejszych konsekwencjach.

Biblia powiada nam, że Izaak oślepł, ale nie stracił jasnego widzenia rzeczy. Niektórzy powiadają, że oślepł na ołtarzu ofiarnym, gdy wpadły mu do oczu łzy zrozpaczonych aniołów. Wiemy jeszcze jedno, niewidomy Izaak dostrzega naturę rzeczy wzbogacony życiem w Raju. Obserwuje świat przez doświadczenie Akeda - związania i ofiarowania. Widzi rzeczy z perspektywy granicznego cierpienia i doskonałości.

Izaaka oczyściła ofiara i dzięki temu był zdolny do otwarcia się na swojego brata. Dlatego rozumiał konflikt swoich synów i szukał jakiegoś ich pogodzenia.

Poza tym o Izaaku wiemy niewiele. Kopał studnie na pustyni Negew, wzbogacił się na stare lata, pozostał z piękną żoną, która była pokusą dla króla Abimelecha.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 44/2010