Krzysztof Pięciak

Materiały autora

Tak jesienią 1921 r. napady bandyckie portretował rysownik tygodnika „Nowości Illustrowane” (ukazywał się w Krakowie w latach 1904-25). Uzbrojona grupa plądruje pociąg osobowy / Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa / domena publiczna

Chleb najlepszym wabikiem. Czego bali się Polacy u progu niepodległości?

Krzysztof Pięciak
W listopadzie 1918 roku polskie formacje mundurowe w Galicji ponosiły większe straty w walce z pospolitymi bandytami niż podczas rozbrajania austriackich…
Stanisław Maczek, 1920 r. / ZA KSIĄŻKĄ: J.L.ENGLERT, K.BARBARSKI „GENERAŁ MACZEK I ŻOŁNIERZE 1 DYWIZJI PANCERNEJ”, LONDYN 1992

Jak powstały polskie wojska specjalne

Krzysztof Pięciak
Odważny manewr, pomysłowa taktyka: ponad sto lat temu Stanisław Maczek był prekursorem tego, co później nazwano elitarnymi wojskami specjalnymi.
Niemieckie czołgi z 2. Dywizji Pancernej ruszają w stronę Spytkowic, w tle płoną góralskie chaty. Zdjęcie wykonane prawdopodobnie w rejonie wsi Jabłonka, 1 września 1939 r. / ZBIORY PIOTRA SADOWSKIEGO

Reduta pod Wysoką

Krzysztof Pięciak
Mogłoby się wydawać, że o kampanii 1939 roku wiemy niemal wszystko. Ta historia pokazuje, jak wiele jest jeszcze do ustalenia.
Major Jan Kowalewski jako późniejszy attaché wojskowy w Moskwie, obok podpisany przez niego dokument z 15 sierpnia 1920 r. opisujący 4. Armię bolszewicką. / DOMENA PUBLICZNA

Kryptolog, który złamał „Rewolucję”

Krzysztof Pięciak
Zwycięstwo w 1920 r. było możliwe także dzięki nim: zespół Jana Kowalewskiego odszyfrowywał sowieckie depesze, dając sztabowcom dane o ruchach wroga.
Grupa literatów, żołnierzy Armii Ochotniczej, m.in. ppłk Marian Dienstl-Dąbrowa, Eugeniusz Małaczewski, Emil Zegadłowicz, Władysław Rabski, Edward Ligocki, redaktor Władysław Buchner, major Jan Grabowski, 1920 r. / NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

Ochotnicy roku 1920

Krzysztof Pięciak
„Wczoraj wieczorem trochę nas ćwiczono. Dowodził jeden porucznik, który też jest harcerzem” – pisał sto lat temu do rodziców Lech Dymecki z Warszawy, który…
Na okładce: Żołnierze piechoty Wojska Polskiego, rok 1939. FOT. FOX PHOTOS / GETTY IMAGES / OKŁADKA DODATKU POLSKI WRZESIEŃ 1939

Czy można było nie przegrać?

Krzysztof Pięciak
We wrześniu 1939 r. II RP stanęła do walki z trzema wrogami, w tym dwiema armiami należącymi do najpotężniejszych na świecie. I atakującymi ze wszystkich stron.
Różaniec znaleziony we wspólnej mogile trzech żołnierzy podziemia podczas prac poszukiwawczych na cmentarzu Rakowickim. Kraków, październik 2017 r. / MARTA GORAJCZYK / IPN

Różaniec wokół kości

Krzysztof Pięciak
Być może nigdy nie znajdą ich wszystkich, pochowanych kiedyś w nieoznaczonych grobach. Ale chcą odnaleźć możliwie najwięcej.
Żołnierze z Batalionu Strzelców Krakowskich na froncie pod Lwowem. Widać różnorodność sprzętu, np. austriackie i rosyjskie karabiny. Luty 1919 r. / Imperial War Museum oraz Instytut Polski i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego

Żołnierze roku 1918

Krzysztof Pięciak
Powstające wojsko polskie tworzyli zarówno nastoletni ochotnicy, jak weterani z armii zaborczych i różnych polskich formacji. Tak było również w 20. Pułku,…
Polscy kolejarze ze stacji Złotniki w Wielkopolsce po oficjalnym, pokojowym przejęciu tej placówki z rąk niemieckich, 1 kwietnia 1920 r. / NAC

Sklejanie Rzeczypospolitej

Andrzej Chwalba, Krzysztof Pięciak
Prof. ANDRZEJ CHWALBA, historyk: Mentalności mieszkańców dawnych zaborów znacząco się od siebie różniły. Różniło ich nawet postrzeganie tego, czym będzie…
Więzienie Świętego Michała w Krakowie, widok z 1936 r. Zbigniew Paliwoda „Jur” (pierwszy z prawej) jako funkcjonariusz SOK, 1946 r. / Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe // Archiwum IPN

„Jur” od Świętego Michała

Krzysztof Pięciak
70 lat temu żołnierze podziemia opanowali więzienie w centrum Krakowa – pod bokiem UB i NKWD – i uwolnili kilkudziesięciu kolegów. 87-letni Zbigniew Paliwoda…
Drużyna z oddziału AK „Marcina” w lasach pod Włoszczową, jesień 1944 r. 15-letni Andrzej Sikorski leży pierwszy z lewej. / Fot. Zbiory Andrzeja Sikorskiego

Zdjęcie z buta

Krzysztof Pięciak
Jest stare, mocno zniszczone. Na nim: ośmiu chłopaków. Kilku w mundurach, reszta w ubraniach cywilnych. Wszyscy z bronią. W tle las. Z tyłu lapidarny opis: „…
Nastoletnia Sabina Świątek (z lewej) z rodzicami. Zdjęcie z czasu niemieckiej okupacji; miejsce jego wykonania nie jest znane. Jan Świątek pracował dla wywiadu ZWZ-AK, występując w roli obwoźnego handlarza. / Fot. Zbiory Sabiny Świątek

Ballada o Sabince

Krzysztof Pięciak
To polski wiek XX w miniaturze: dwie wojny światowe, wojna 1920 r., konspiracja po 1945 r. i represje, Solidarność. I wreszcie, już w wolnym kraju, szukanie…
Uroczystości pogrzebowe 35 żołnierzy powojennego podziemia, których szczątki znaleziono na tzw. Łączce na Powązkach. Warszawa, plac Piłsudskiego, 27 września 2015 r. / Fot. Piotr Gajewski / IPN

Nasza ludzka powinność

Krzysztof Szwagrzyk, Krzysztof Pięciak
Dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, pełnomocnik prezesa IPN ds. poszukiwań ofiar komunizmu: Te masowe doły śmierci, splecione ze sobą szczątki, przestrzelone czaszki…
Kazimierz Fedorowicz w Krakowie, maj 2015 r. / Fot. Krzysztof Pięciak

Ostatni z „303”

Krzysztof Pięciak
Zanim wybuchła wojna, ukończył 18 lat i sądził, że wie, co ma robić w życiu: chciał być księdzem. Stało się inaczej. Dziś jest ostatnim żyjącym lotnikiem ze…

Dlaczego walczyli?

Tomasz Woźny, Krzysztof Pięciak
Tomasz Woźny: W 1914 r. pułki galicyjskie szły na front z polskimi flagami i obrazami Matki Boskiej Częstochowskiej. Sądzono, że cesarz Austrii połączy pod…
Pierwszy dzień ofensywy gorlickiej: żołnierze austriackiej 12. Dywizji Piechoty, zwanej „krakowską”, atakują wzgórze Pustki koło Łużnej, 2 maja 1915 r. / Fot. Zawatzky Alois / Narodowe Archiwum Cyfrowe

Od Gorlic po Wołyń

Krzysztof Pięciak
Rankiem 2 maja 1915 r. okopy u stóp wzgórza Pustki opuścili Polacy w szarych austriackich mundurach. Mieli zdobyć tę ważną rosyjską pozycję. Na froncie…
/ Fot. Wojciech Pięciak

Ostatni leśni bracia

Krzysztof Pięciak
Po 1944-45 r. opór przeciw Sowietom prowadziły też inne narody Europy Środkowo-Wschodniej. Najliczniej Ukraińcy i Bałtowie.
Inscenizacja historyczna bitwy pod Tomaszowem Lubelskim, 2013 r. / Fot. Marta Kwaterska / SRH WRZESIEŃ ’39

Wrzesień zrekonstruowany

Krzysztof Pięciak
Co myślał, co czuł 75 lat temu żołnierz Wojska Polskiego, gdy w ciągłej walce – i z rosnącą świadomością klęski – przemierzał po kilkaset kilometrów, zwykle na…
Na górze Manyłowej nad Baligrodem, Bieszczady, 2014 r. / Fot. Tomasz Woźny

Groby w Bieszczadach

Krzysztof Pięciak
Po 1989 r. w Polsce odnowiono lub odbudowano już większość cmentarzy z I wojny światowej. Ale jest miejsce, gdzie żołnierskie groby proszą o ratunek.

Wojna prapradziadków

Krzysztof Pięciak
W porównaniu z Francją czy Niemcami, oferta polskich wydawców związana ze stuleciem 14/18 jest uboga. Odnotujmy kilka książek: rodzimych i tłumaczonych.

Malowane dzieci

Krzysztof Pięciak
Przystojny, wysoki, uśmiechnięty, w świetnie skrojonym mundurze, stoi u boku Tura – ukochanego konia. Grzegorz Cydzik, porucznik 13. Pułku Ułanów Wileńskich.
Polacy spod Rzeszowa, Łańcuta, Mielca, Przeworska... Fragment oficjalnej listy poległych, rannych i wziętych do niewoli żołnierzy armii austro-węgierskiej z czerwca 1916 r. / Fot. NATIONAL LIBRANY OF THE CZECH REPUBLIC

Nasi prapradziadkowie

Krzysztof Pięciak
Podczas I wojny światowej kilkaset tysięcy Polaków zginęło w obcych mundurach, jeszcze więcej odniosło rany. Dzięki archiwom online, rodziny mogą dziś…