Autor: Magdalena Nowicka-Franczak

Materiały autora

Brigitte Giraud. Paryż 27 października 2022 r. / Fot. Julien de Rosa / AFP / East News

„Żyć szybko” Brigitte Giraud: zapis działania pamięci człowieka gwałtownie osamotnionego

Magdalena Nowicka-Franczak
Wyróżniona Nagrodą Goncourtów powieść Giraud nie jest epickim świadectwem czasów, tożsamościowym manifestem ani eksperymentem formalnym. Ale czy każda warta…
John M.Coetzee, Rzym, czerwiec 2004 r. // Fot. TIZIANA FABI / AFP / East News

Kto ty jesteś. „Polak” J.M. Coetzeego: powieść o ograniczeniach języka

Magdalena Nowicka-Franczak
Laureat Literackiej Nagrody Nobla, dwukrotnie nagrodzony Bookerem, napisał powieść o naszym rodaku. I to nie byle jakim.
Donald Tusk na spotkaniu z mieszkańcami osiedla Jagodno, którzy w wyborach parlamentarnych głosowali do późnych godzin nocnych. Wrocław, 6 listopada 2023 r. Fot. Krzysztof Kaniewski / REPORTER

Słowo roku 2023: Frekwencja

Magdalena Nowicka-Franczak
Nie tylko ta wyborcza. Udział lub odmowa udziału w rytuałach życia społecznego mówi o nas więcej, niż nam się wydaje.
Ilustracja z ksiązki "W grudniu po południu" Wydawnictwa Dwukropek / Rys. Magdalena Kwapińska / materiały prasowe

25 dni oczekiwania. Książki adwentowe, które koją dziecięce smutki

Magdalena Nowicka-Franczak
Kalendarz adwentowy nie musi pachnieć czekoladą ani brzęczeć zabawkami schowanymi w maleńkich skrytkach. Czekać na święta można także z opowieścią.
Pierre Nora, Paryż, 1986 r. / JEAN-REGIS ROUSTAN / AFP / EAST NEWS

Pierre Nora: Historyk na ringu

Magdalena Nowicka-Franczak
Uprawianie historii w epoce upamiętniania jest wielką, coraz rzadszą sztuką. Polityczne walki o pamięć zbiorową odebrały historykom niewinność i naiwność. Ale…
Obchody święta Konstytucji 3 Maja. Warszawa, 3 maja 2023 r. / JACEK SZYDŁOWSKI / FORUM

Jak wyjść z antydemokratycznego impasu

Magdalena Nowicka-Franczak
Istnieje coś, co łączy zwaśnione plemiona i nieznoszące się elektoraty.
Carson McCullers, 1955 r. / AP / EAST NEWS

Rozgość się, smutku. Carson McCullers jest mistrzynią opowiadań

Magdalena Nowicka-Franczak
W amerykańskiej kulturze opowiadania zajmują miejsce szczególne. Nie są wprawką ani odrzutem, tylko destylacją sensów w niewielkiej fabule.
Éric Vuillard. Segowia, Hiszpania, 19 września 2022 r. / PABLO MARTIN / EFE / FORUM

Gniewni przeciw gnuśnym. Éric Vuillard trafia do polskich księgarń

Magdalena Nowicka-Franczak
Vuillard jest piszącym fikcje dokumentalistą. Opiera się na źródłach historycznych, pamiętnikach i protokołach sądowych. Przerzuca mosty między wtedy a dziś,…
Uroczystości z okazji 27. rocznicy powstania Radia Maryja. Toruń, 1 grudnia 2018 r. / JACEK PISKI / REPORTER

Zachodni historycy patrzą na polskie dzieje i polskie mity

Magdalena Nowicka-Franczak
Historyków z zagranicy frapuje odmienność Polski i jej silny związek z katolicyzmem. Norman Davies patrzy na to z wyrozumiałością. Brian Porter-Szűcs próbuje…
Tomasz Lis / PIOTR KAMIONKA/REPORTER / Tomasz Lis / PIOTR KAMIONKA/REPORTER

Tomasz Lis, trzódka Żakowskiego i reszta elity symbolicznej

Magdalena Nowicka-Franczak
Burza wokół Tomasza Lisa to niszowy i środowiskowy spór. Mimo to sprawa jest warta namysłu. To nie tylko symptom feudalnych relacji w mediach.
Annie Ernaux przed swoim domem w Cergy-Pontoise pod Paryżem, 6 października 2022 r. / Michel Euler / Associated Press / East News

​​​​​​​Annie Ernaux. Z normandzkiej gliny

Magdalena Nowicka-Franczak
Autorka „Lat” jest trubadurką cichego, ale nieustępliwego oporu wobec determinującej siły płci, pieniądza i polityki.
Pisarz Michał Witkowski, Warszawa, 24 lipca 2022 r. / DAWID ŻUCHOWICZ / AGENCJA WYBORCZA.PL

Z maczetą i bez. Książki i twarze Michała Witkowskiego

Magdalena Nowicka-Franczak
Oto świetny pisarz po przejściach typowych dla naszej epoki. Poza depresją, o której publicznie mówi, dotyka go powszechny wśród artystów problem uzależnienia…
Angela Davies przemawia na wiecu ulicznym. USA, 1974 r. / AP / EAST NEWS

Wśród Panter. Wszystkie walki Angeli Davies

Magdalena Nowicka-Franczak
Była twarzą z plakatów, sztandarów i t-shirtów. Angela Davies nie chciała czekać z wolnością na lepsze czasy. Walczyła o wszystko, dla prawie wszystkich.
Annie Ernaux, Cergy, Francja, 2008 r. / ULF ANDERSEN / BEW

Annie Ernaux lauretką Literackiej Nagrody Nobla

Magdalena Nowicka-Franczak
W jej „Latach” robotnicze, prowincjonalne pochodzenie nie jest traumą, którą trzeba bez końca przepracowywać. Oto portret francuskiej pisarki.
Park rozrywki „Świat Astrid Lindgren”, Szwecja. / travelphoto / forum

Pierwsi czytelnicy

Magdalena Nowicka-Franczak
Kto z książek buduje zwodzone mosty, ulubionych bohaterów całuje na dobranoc w papierowy nos i nawet w deszcz pędzi na hulajnodze do księgarni? Przedszkolaki!
Serge Gainsbourg – graffiti na ścianie jego domu przy rue de Verneuil, Paryż, 2015 r. / / CLAUDE THIBAULT / ALAMY STOCK PHOTO / BEW

Tylko od nowa

Magdalena Nowicka-Franczak
Kultura unieważniania jest jak prawo, które działa wstecz, albo jak batalion, który nie bierze jeńców. Ale bez niej przedłużamy życie odwiecznej sztuce…
Rebecca Solnit / JUDE MOONEY / KARAKTER

Duma i pouczenie

Magdalena Nowicka-Franczak
Solnit oprowadza czytelników po galerii niemych kobiet. Niektóre milczą dosłownie, inne krzyczą na próżno.
Protest pracowników lotniska domagających się rozszerzenia opieki zdrowotnej. Lotnisko LAX, Los Angeles, 24 września 2020 r. / LUCY NICHOLSON / REUTERS / FORUM

Obolały umysł

Magdalena Nowicka-Franczak
Opieka zdrowotna jest prawem człowieka – pisze Timothy Snyder ze szpitalnego łóżka, gdzie sam stoczył walkę o życie. Tej lekcji choroby i niemocy nie zapomni…
Darcie pierza. Dożynki gminne w Konarzynach, 7 września 2019 r. / DANIEL FRYMARK / FORUM

Nasza klasa

Magdalena Nowicka-Franczak
No to mamy nowego zbiorowego faworyta. W gorączkowych harcach wokół ludu chodzi o to, by stanąć po właściwej stronie historii.
Suhad Khatib „Frantz Fanon”, akwarela, 2019 r. / SUHAD KHATIB / WWW.SUHADKHATIB.COM

Ludzie wyklęci

Magdalena Nowicka-Franczak
Ponad pół wieku na półce z literaturą walczącą czekało puste miejsce. Oto książka pisana z żarliwością, która do dziś parzy.
Jean Seberg i Romain Gary w czasie produkcji filmu „Ptaki umierają w Peru”, 1968 r. / UNIVERSAL PRODS FRANCE / KOBAL / REX / EAST NEWS

Życie za sobą

Magdalena Nowicka-Franczak
Oto rozliczenie z młodocianymi wyobrażeniami o piętnie pochodzenia, mocy uczucia i smaku zwycięstwa. Oraz pochwała zaczynania na nowo.
Mural na jednej z ulic Cannes, maj 2020 r. / VALERY HACHE / AFP / EAST NEWS / VALERY HACHE / AFP / EAST NEWS

Nowa normalność, stara wyobraźnia

Magdalena Nowicka-Franczak
Filozofowie i intelektualiści poczuli imperatyw wieszczenia, co z tym globem po koronawirusie będzie.
Michel Foucault / OZKOK / SIPA / EAST NEWS /

Historia naszej seksualizacji

Magdalena Nowicka-Franczak
Przez 35 lat czwarta część słynnej „Historii seksualności” Michela Foucaulta była niedostępnym obiektem pożądania. Ukazując się właśnie w Polsce, trafiła na…
Salman Rushdie, 2013 r. / CHRISTOPHER ANDERSON / MAGNUM / FORUM

Rozejm z wiatrakami

Magdalena Nowicka-Franczak
Jakim pisarzem jest Salman Rushdie według samego siebie? Genialnym. A jaka jest jego najnowsza powieść? Tak, ma kilka genialnych scen.
Debata z Janem Tomaszem Grossem w auli Auditorium Maximum UJ, Kraków 2008 r. / KRZYSZTOF KAROLCZYK / AGENCJA GAZETA

Wina niczyja

Magdalena Nowicka-Franczak
Po dwudziestu latach od „Sąsiadów” Jana Tomasza Grossa dorobiliśmy się sporej biblioteki dzieł o polskich postawach wobec Zagłady. Ostatnie książki z tej…
Blanka Lipińska podczas uroczystej premiery filmu „365 dni”, Warszawa, luty 2020 r./ MATEUSZ JAGIELSKI / EAST NEWS / MATEUSZ JAGIELSKI / EAST NEWS

Bajkopisarka z Instagrama

Magdalena Nowicka-Franczak
Blanka Lipińska wyciska ze swoich 365 dni sławy tyle, ile się da. Weszła z impetem na zaniedbane terytorium powieściowej erotyki dla polskich kobiet. Komu to…
Zygmunt Bauman, Gdańsk, listopad 2010 r. / WOJCIECH STRÓŻYK / REPORTER

Płynna sława

Magdalena Nowicka-Franczak
Nie ma innego polskiego socjologa, na którego powoływaliby się dwaj papieże. Ale trzy lata po śmierci Zygmunta Baumana jego reputacja jest coraz śmielej…
James Baldwin, 1986 r. / YURCHENKO / SPUTNIK / EAST NEWS

Podpalacz jako strażak

Magdalena Nowicka-Franczak
Jamesem Baldwinem targał dylemat: trwać przy sprawie czarnych czy opisać Amerykę jako całość? Kiedy odkrywa, że te cele się nie wykluczają, musi uznać, że…
Gareth Jones, Jawa, 1935 r. / / DZIĘKI UPRZEJMOŚCI RODZINY GARETHA JONESA. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE.

Ciężar gatunku

Magdalena Nowicka-Franczak
Kronikarze komunizmu Arthur Koestler i Gareth Jones pracowali jako dziennikarze, ale poczuli się dziennikarzami dopiero wtedy, gdy odmówiono im prawdomówności.
/ REUTERS / FORUM

Kochankowie z Auschwitz

Magdalena Nowicka-Franczak
Śmierć, seks i wielka historia w tle to gotowy przepis na bestseller. Jednak gdy tym tłem jest Holokaust, łatwiej o moralną porażkę niż o artystyczne…
Sharon Tate na zdjęciu promocyjnym filmu „Dolina lalek”, 1967 r. / BEW

Żona, gwiazdka, męczennica

Magdalena Nowicka-Franczak
Popkultura nie zapomniała o 50. rocznicy zabójstwa Sharon Tate. Do kin wchodzi właśnie film Quentina Tarantino, a w książkach celebrujących śmierć aktorki…
Warszawa, 19 maja 1989 r. – dwa tygodnie przed wyborami / GEORGES MERILLON / GAMMA-RAPHO VIA GETTY IMAGES

Zmysł pamięci

Magdalena Nowicka-Franczak
Dlaczego 4 czerwca nie jest świętem narodowym, wspólnotową fiestą? Oto, jak doniosłość oficjalnych wspomnień konfrontuje się z tymi zwyczajnymi.
/ SUZANNE CORDEIRO / REX / SHUTTERSTOCK / EAST NEWS

Opowieść Pierwszej

Magdalena Nowicka-Franczak
Choć opuściła Biały Dom dwa lata temu, Michelle Obama nie przestaje być pierwszą damą Ameryki. Dzięki autobiografii ma szansę zostać pierwszą damą globu.
Łódzki Orszak Trzech Króli prowadzi straż Marszu Niepodległości – z opaską ONR i plakietką „Śmierć wrogom Ojczyzny”. Łódź, styczeń 2017 r. / RADOSŁAW JÓŹWIAK / FORUM

Niemiłość narodowa

Magdalena Nowicka-Franczak
To było słowo roku w Polsce: „ojkofobia”. Miało być kijem na tych, którzy tropią ksenofobię i nacjonalizm. Okazało się lustrem, w którym przeglądają się…
W Zakładach Przemysłu Wełnianego im. Ludwika Waryńskiego LODEX, Łódź, 1969 r. / JAKUB GRELOWSKI / PAP

Odpominaczki

Magdalena Nowicka-Franczak
Kobiety wychodzą z cienia historii pisanej na ich barkach. Literatura udziela im wysłuchania. Tylko jak oddać głos tym, które niemal całe życie były nieme?
/ WYDAWNICTWO FILIA / MATERIAŁY PRASOWE

Opium wypalonych

Magdalena Nowicka-Franczak
Ma 31 lat, rocznie wydaje średnio sześć powieści, które od razu podbijają listy bestsellerów. Czy Remigiusz Mróz wie o Polakach coś, czego nie wiedzą…
Roland Barthes i Michel Foucault, Paryż, luty 1978 r. / GILBERT UZAN / GAMMA-RAPHO / GETTY IMAGES

Geniusze, blagierzy, piromani

Magdalena Nowicka-Franczak
Ostrza myśli już stępiały, radykalna forma zdążyła się opatrzyć, ale francuscy myśliciele są wciąż kochani za coś innego. Za rozsmakowanie się w ludzkich…

W obronie studentów

Magdalena Nowicka-Franczak
„TP” 25 / 2018
/ ZYGMUNT JANUSZEWSKI

Meta szuka startu

Magdalena Nowicka-Franczak
Krytycy polskiej polityki nie chcą już rozdzierać szat nad złym PiS-em. Mierzi ich też jałowa polsko-polska wojna uprawiana przez mainstreamowe media. Pora na…
Anne Applebaum / PIOTR BERNAŚ / AGENCJA GAZETA

Ugniataj, bij, wyciskaj

Magdalena Nowicka-Franczak
W „Czerwonym głodzie”, poświęconym ofiarom ukraińskiej tragedii z lat 1932–1933, Anne Applebaum ponownie rozlicza komunizm, nie uznając żadnych okoliczności…

Podsłuchując prezesa

Magdalena Nowicka-Franczak
Już przed premierą w styczniu 2017 r. „Ucho Prezesa” było sensacją.
/ ZYGMUNT JANUSZEWSKI

Prawa strona języka

Magdalena Nowicka-Franczak
Język prawicy jest dziś w ofensywie nie za sprawą tych, którzy w niego szczerze wierzą, lecz dzięki tym wszystkim, którzy go na własny użytek oswoili.
/ PIOTR MAŁECKI / NAPO IMAGES

Polska zmorą Polski

Magdalena Nowicka-Franczak
Jedyną wspólną sprawą, która łączy lewaka, prawaka i liberała, jest fatalna ocena Polski, jej elit i rodaków. Czyli: „naród wspaniały, tylko ludzie kulsony”.
/ TELBA / OH / SIPA / EAST NEWS

Coelho ci wszystko wybaczy

Magdalena Nowicka-Franczak
Dla jednych jest niczym antydepresant wydawany bez recepty, dla innych to piewca terapeutycznego bełkotu. Autor „Alchemika” kończy właśnie 70 lat.

Dwa fantomy

Magdalena Nowicka-Franczak
Mikołaj Grynberg słucha opowieści Żydów i Polaków mających z cudzą lub nabytą żydowskością kłopot. Ich historie poruszają, irytują, czasem bawią i zarazem bolą.